Kızılötesi Fotoğraf Nasıl Çekilir?

Kızılötesi Fotoğraf Nasıl Çekilir?

Daha önceki yazılarımda Kızılötesi Işığın ne olduğunu ve Kızılötesi Fotoğrafçılığa Giriş sayfamda da fotoğraf makinelerinin kızılötesi ışık ile ilişkisini açıklamaya çalışmıştım. Kısacası dijital fotoğraf makinelerinin sensörleri kızılötesi ışığa da duyarlıdırlar. Fakat üretim anında dijital fotoğraf makinelerini kızılötesi ışığa körleştirilmek için sensörlerinin önüne kızılötesi engelleyici low-pass filtreler takılır. Buna ragmen bu filtreler oldukça küçük miktarlarda kızılötesi ışığı yine de geçirmektedirler. Bu da mevcut durumda kızılötesi fotoğraf çekebilme olanağı tanımaktadır. Bu bilgiler ışığında Kızılötesi Fotoğraf Nasıl Çekilir? sorusuna yalın bir şekilde cevap vermeye çalışacağım.

Sensör Low-Pass filtre

Sensörün üzerinde camgöbeği renkli low-pass filtre açıkça görülmektedir.

Kızılötesi Fotoğraf Nasıl Çekilir?

Kızılötesi fotoğraf, kızılötesi filtre yardımıyla çekilir. Objektifin filtre çapına uygun bir çapta kızılötesi filtreyi objektifinize takarak, güneşli veya nispeten aydınlık bir günde açık bir alanda uzun pozlama değerleri kullanarak kızılötesi fotoğraf çekebilirsiniz. Belirttiğim açık alanda kadrajınıza geniş yapraklı ağaç veya bitki alabilirseniz fotoğrafınıza katacağı görsel etki oldukça pozitif olacaktır.

Kızılötesi Fotoğraf

Örnek bir Kızılötesi Fotoğraf (Yer: Bolu Gölcük Tabiat Parkı)

Kızılötesi fotoğraf çekimi, klasik fotoğraflama tekniklerinden olan uzun pozlama yöntemine çok benzemektedir. Uzun pozlama ihtiyacı olmasının nedeni fotoğraf makinesinin sensörünün önünde kızılötesi engelleyici filtre olmasıdır. Bu filtrenin kızılötesi ışığı az geçirmesi, kızılötesi fotoğrafçılık için bir nevi ND filtre gibi davranmasıyla sonuçlanmaktadır. Bu yüzden kızılötesi fotoğraf çekerken mutlaka tripod kullanılması gerekmektedir.

Kızılötesi Dünya’ya Adım Atmak İstiyorum, Fakat Hangi Filtreyi Almalıyım?

Ana hatlarıyla dört adet filtre çeşidi olduğu için bu soruya cevap verebilmek zor olabilir. Kızılötesi filtreler, kızılötesi ışığı geçirmeye başladıkları alt sınır değerleriyle isimlendirilirler. Örnerğin en popüler kızılötesi filtre olan Hoya R72 filtre 720nm (nanometre) dalgaboyu ve üzerinde kızılötesi ışığı geçirir. Bu yüzden “720nm kızılötesi filtre” olarak nitelendirilir. Diğer kızılötesi filtreler ise 590nm, 665nm, 850nm’dir. Bu kızılötesi filtrelerin nasıl etkilerinin olduğunu Kızılötesi Fotoğrafçılıkta Filtre Seçimi sayfasında detaylı şekilde açıkladım. İsteğinize göre belirttiğim yazının size rehberliği sayesinde istediğiniz filtreyi secebilirsiniz. Benim şahsı tavsiyem ise bulunabilirliği ve ürettiği fotoğrafların işlenmesinin daha kolay olmasından dolayı “Hoya R72” olacaktır. Böylelikle Kızılötesi Fotoğraf Nasıl Çekilir? sorusunda bir noktayı daha aydınlatmış olduk.

Hazırlıklar

Öncelikle fotoğraf makinenizin fotoğraf çıktı biçimini RAW veya RAW+JPEG olarak ayarlayıp manuel pozlama ayarında ISO 200, Diyafram: 8, pozlama süresi 15 saniye veya daha fazla, Beyaz Ayarını olabildiğince düşük (Öneğin: 2500 Kelvin) olarak ayarlayın. Herşey hazır olduğunda Fotoğraf makinenizi tripoda yerleştirin ve kadrajınızı ayarlayın. Odaklamayı da yaptıktan sonra odaklama seceneğini manuale ayarlayın. Kızılötesi filtreyi objektife takın ve denklanşöre basarak pozlamayı başlatın.

Not: Aynasız model bir fotoğraf makinesine sahipseniz, filtre takılı iken odaklama modunu manuale almadan da odaklama yapabilirsiniz. Manuel çekim modunda pozlama süresini arttırdığınızda ekrandaki görüntünün belirginleştiğini göreceksiniz. Bu da makineye, kızılötesi fitre takılıyken de otomatik odaklama yapabilme olanağı sunacaktır.

Pozlamanın sonunda ise şuna benzer bir sonuç ile karşılaşırsanız başarıyla kızılötesi fotoğraf çektiniz demektir:

Kızılötesi Fotoğraf

İşlenmemiş Kızılötesi Fotoğraf. (Direkt RAW çıktısı.)

Tabii ki işimiz bununla bitmiyor. Sonrasında ise çekmiş olduğumuz RAW formatındaki fotoğrafı işlememiz gerekiyor. İşleme sürecini ise Kızılötesi Fotoğraf İşleme sayfasında detaylıca açıkladım. İşleme sonrasında ise fotoğrafımız böyle görünecek:

Kızılötesi Fotoğraf

İşlenmiş Kızılötesi Fotoğraf.

Filtre takıp çıkarmak, Uzun pozlamayla uğraşmak ve tripod taşımak istemiyorum!

Eğer buraya kadar yazıyı okuduysanız veya anlatılanları uyguladıysanız filtre takıp çıkarmak ve uzun pozlama yapmak gibi biraz zor ve her an uygulanabilir olmayan durumlar gözünüzden kaçmamıştır.

Bu noktada biraz teknik bilgi ve deneyim devreye giriyor. Özet olarak sensörün önündeki kızılötesi engelleyici filtreyi çıkarıp, yerine sadece kızılötesi ışığı geçirecen filtre takmanız suretiyle dönüştürülmüş bir fotoğraf makinesi edinmeniz size bu işin üstesinden gelmenizde yardımcı olabilir. Bu sayede elde düşük perde hızlarında çekim yapabilirsiniz. Bu da kızılötesi portre veya makro fotoğraf çekmenize yardımcı olur.

Kızılötesi Fotoğraf

Low-Pass filtresi çıkarılmış Fotoğraf Makinesi Sensörü

Bunun için yapmanız gereken tek şey kendinize güveniyorsanız bir adet fotoğraf makinesi daha alıp modifiye etmeniz veya hazır çevrilmiş bir makine edinmek için benimle iletişime geçmenizdir.

Buraya kadar Kızılötesi Fotoğraf Nasıl Çekilir? sorunuza cevaplar bulmaya çalıştık.

Kızılötesi fotoğrafın dünyasına daha fazla yelken açmak isterseniz sitemizde sizleri bir çok teorik ve teknik bilgiler sizleri bekliyor olacaklar. Bunun dışında bana soru sormak isterseniz çekinmeden geçebilirsiniz.

Canon 450D Kızılötesi Çevirme Rehberi

Bu yazımda sizlere Canon 450D model fotoğraf makinesinin nasıl Kızılötesi Fotoğraf çekimi için çevrileceğini anlatacağım. Öncelikle bir fotoğraf makinesini neden sadece kızılötesi fotoğraf çekimi için çevirdiğimizi hatırlayalım:

1- Uzun pozlama nedeniyle tripod kullanımının şart olması, pratik olmaması ve kızılötesi portre fotoğrafçılığının mümkün olmaması.
2- Fotoğraf makinemizin odaklama mekanizmasının görünür ışık yardımıyla çalışmasından dolayı kızılötesi fotoğraf çekerken odaklamanın zor olması. (Kızılötesi filtre takılıyken odaklama yapabilmeniz için filtreyi söküp çıkarmanız gerekir.)

Kızılötesi için özel olarak çevrilmemiş makinelerin dezavantajlarına Kızılötesi Fotoğraf Çekim Teknikleri isimli yazımda daha ayrıntılı olarak değinmiştim.

Çevirme işlemi esnasında kullandığım araç ve gereçleri merak ediyorsanız buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz.

Uyarı: Bu eğitim deneyimli profesyoneller için tasarlanmıştır ve sadece bilgilendirme amaçlıdır. Fotoğraf makinenize yapılan değişiklik, üreticinizin garantisini geçersiz kılar. Eğer dönüştürme işlemini gerçekleştirmeye karar verirseniz fotoğraf makinenizi bozabilir, flaş kapasitöründe depolanmış yüksek voltajdan dolayı zarar görebilir veya ölebilirsiniz. Bu işlemi yapmak kendi sorumluluğunuzdadır. Fotoğraf makinesinin hasar görmesinden veya maruz kalabileceğiniz herhangi bir zarardan veya başka sonuçtan sorumlu değilim.

Odaklama Uyarısı: Sensör üzerindeki kızılötesi engelleyici filtreyi çıkarmak orijinal fabrika kalibrasyonunu bozabilir ve kameranız daha sonra düzgün odaklamayı tamamen başaramayabilir. Ayrıca hangi model olursa olsun mutlaka fleks kablo söküp takma işlemleri olduğu için bu kablolar kolaylıkla zarar görebilirler. Bu gibi durumlarda size yardımcı olamayacağımı baştan belirtmek isterim.

Bir başka husus ise sensöre toz kaçma riskidir. Dönüştürme sürecinde eğer doğru ekipmana sahip değilseniz sensördeki tozu gidermek işin en zor kısmıdır. Bunu kendiniz yapmaya çalışmak yerine, dönüşüm için fotoğraf makinenizi bana göndermenizi veya çevrilmiş bir makine siparişi için iletişime geçmenizi öneririm.

Başlıyoruz

Sökülen vidaları tekrar nereye takacağımızı bilmemiz açısından söküme başlamadan önce vidaları söktüğünüz zaman gruplayarak koyunuz. Bunun için mıknatıslı mat kullanabilirsiniz. Özellikle çevirme işlemine başlamadan önce, batarya ve hafıza kartını çıkarmayı ve eğer makinenizde sensör toz giderme özelliği varsa mutlaka açılışta/kapanışta devre dışı bırakınız.

sensör toz giderme temizleme sistemi menüsü

Canon 450D:

Canon 450D

Vizör lastiğini kaldırıp ortaya çıkan 3 adet vidayı, diyoptri ayarı için dönen düğmenin ortasındaki vidayı söküyoruz.

Canon 450D

SD kart slotunun olduğu cephedeki 2 adet vidayı söküyoruz.

Canon 450D

USB bağlantı cephesindeki 1 adet vidayı söküyoruz.

Canon 450D

Makinenin tabanındaki 7 adet vidayı söküyoruz.

Canon 450D

Makinenin üst tarafındaki 2 adet vidayı söküyoruz.

Canon 450D

El kavrama lastiğinin altında gizlenmiş 1 adet vidayı söküyoruz.

Canon 450D

10 adet fleksi kabloyu söküyoruz ve LCD ekranın bulunduğu arka kapağı gövdeden ayırıyoruz.

Canon 450D

Tripod vidalama yuvasının yanından gövde plastiğini tornavida ile hafifçe kaldırarak gövdenin ön panelini tripod yuvasından kurtarıyoruz ve ön paneli gövdeden ayırıyoruz.

Canon 450D

Ön panelin gövdeden ayrılmış hali.

Canon 450D

2 adet kabloyu söküyoruz.

Canon 450D

Üst paneli gövdeden ayırıyoruz.

Canon 450D

4 adet vidayı söküyoruz ve pcb yi kaldırıyoruz.

Canon 450D

Vidayı söküyoruz.

Canon 450D

5 adet vidayı söküyoruz ve sensör bloğunu gövdeden dikkatlice ayırıyoruz.

Canon 450D

Sensör bloğundaki vidayı söküyoruz ve vidanın tuttuğu metal çerçeveyi sensör bloğundan ayırıyoruz.

fotoğraf makinesi algılayıcısı

Metal çerçevenin ayrılmış hali. Toz giderme filtresini de söküyoruz. Doğal olarak makinemiz otomatik toz giderme (dust reduction) özelliğini yitirmiş oluyor. Makineyi çevirmeden önce eğer varsa makine ayarlarından açılış ve kapanışta sensör temizleme özelliğini kapatarak makinenin vermesi mümkün hatalarını bertaraf ediyoruz.

sensör temizliği

Toz giderme filtresinin sökülmüş hali.

Canon 450D

Low-pass filtreyi maket bıçağı yardımıyla yerinden söküyoruz. Bu esnada hava pompanız muhakkak yanınızda hazır bulunsun. Sensörü sökerken bol miktarda cam tozu sensörün üzerine düşecektir. Hava pompası yardımıyla bu cam kırıklarını kolaylıkla temizleyebilirsiniz.

Canon 450D

Öncelikle takacağımız kızılötesi filtrenin sensöre bakacak kısmını sensör temizleme spatulası ve sensör temizleme sıvısı ile iyice temizliyoruz ardından kızılötesi filtreyi montajlıyoruz.

kızılötesi filtre

Low-pass filtrenin kızılötesi filtre ile değiştirilmiş hali. Taktığımız filtrenin perdeye bakan kısmını da temizliyoruz. Ve fotoğraf makinemizi geri montajlıyoruz.

sensör temizleme fırçası

Ve bir deneme çekimi.

Sırada ise kızılötesi fotoğraf makinemizin doğru odaklama yapabilmesi için odaklama ayarı yapılması gerekir. Bu ayarın nasıl yapılabileceğini Kızılötesi Çevrilmiş Fotoğraf Makinelerinde Odaklama Kalibrasyonu isimli sayfada anlatılan şekilde yapabilirsiniz.

sample 720nm infrared photo

Equipment: IR modified Canon 450D, EF-S 18-55mm F/3.5-5.6
Exif: 18mm, f/8, iso200, 1/250 sec.

Kızılötesi Fotoğraf Çekim Teknikleri

Kızılötesi fotoğraf çekmenin 3 tekniği vardır:

1- Kızılötesi Filtre kullanarak kızılötesi fotoğraf çekmek
2- Low Pass filtreyi çıkarıp, kızılötesi filtre kullanarak (Full Spectrum + Kızılötesi Filtre) (Modifikasyon)
3- Low Pass filtreyi çıkarıp, sadece kızılötesi ışığı geçiren filtre ile değiştirek (Modifikasyon)

(Low Pass filtrenin ne demek olduğuna Kızılötesi Fotoğrafçılığa Giriş yazımda değindim.)

Bu yöntemleri artıları ve eksileriyle ele alacak olursak:

1- Kızılötesi Filtre kullanarak kızılötesi fotoğraf çekmek:

Neden tercih edilir?

Mevcut fotoğraf makinemizle, sadece filtre temin ederek pratik ve ekonomik bir şekilde kızılötesi fotoğraf çekmek için tercih edilmektedir.

Avantajları:

  • Kamera modifiye edilmediğinden dolayı fotoğraf makinesi kızılötesi fotoğraf haricinde günlük çekimler için de kullanılabilir.
  • Maliyeti en az olan yöntemdir.
  • Kızılötesi fotoğraf çekmeye başlamak için en pratik yöntemdir.
  • Farklı dalga boyu sınırı olan filtreler kullanılabilir. (Hoya R72, B&W 093)

Dezavantajları:

  • Uzun pozlama süresi (Gün ışığında bile D90, D700, D300 gibi fotoğraf makinelerinde 30 saniye ye yakın pozlama gerektirir. 30 saniye süre için iso100, f/8 değerleri baz alınmıştır.)
  • Eğer DLSR fotoğraf makinesi kullanıyorsanız filtre takılınca vizörden bakarak kadrajlama olanağı yoktur. Aynasız fotoğraf makinesinde pozlama süresini uzatınca ekrana görüntü gelebilir.
  • Uzun pozlama yapılacağından tripod şarttır. Ayrıca batarya şarjı daha çabuk bitmektedir. Bu yöntemle çekim yapıyorsanız yanınıza ekstra 2-3 tane batarya almanız yararınıza olacaktır.
  • DSLR Fotoğraf makinelerinin odaklama mekanizmalarının perde odasında olmalarından ve görünür ışık yardımıyla odaklama yapmalarından dolayı kızılötesi filtre takılıyken odaklama yapmayacaktır. Maalesef perde odasına giren görünür ışığı arttırmanın bir yolu yoktur. Fakat filtre takılıyken canlı önizleme moduna geçerek aynasız fotoğraf makinesi gibi davranmasını sağlayarak odaklama yaptırabilirsiniz. Aynasız Fotoğraf Makinelerinin odaklama mekanizmaları farklı olduğundan filtre taksanız da pozlama süresini arttırarak otomatik odaklama yapabilirsiniz.
  • Filtre takılınca makinenin ışık ölçüm mekanizması çok doğru çalışmayacaktır. Sebebi ise ışık ölçüm mekanizmasının görünür ışığa göre hesaplama yapmaya programlanmış olmasıdır. DSLR veya Aynasız Fotoğraf makinelerinde manuel modda çekim yapılması daha uygundur. Diyafram modunda deneme yanılma yöntemiyle pozlama telafisini bularak da çekim yapabilirsiniz.
Kızılötesi Fotoğraf

Equipment: Nikon D700, AF 20mm f/2.8D, Hoya R72 Infrared Filter
Exif: 20mm, f/8, iso200, 30sec.
Location: KültürPark Fuar Alanı / İzmir / TURKEY

2- Low Pass filtreyi çıkarıp, kızılötesi filtre kullanarak (Full Spectrum + Kızılötesi Filtre) (Modifikasyon):

Neden tercih edilir?:

DSLR Fotoğraf Makineler için bu seçeneğin aşağıda açıkladığım 3. seçeneğe göre maliyeti daha az olduğu için; Aynasız fotoğraf makinelerde ise sensörün önüneki filtrenin değiştirilmesi yerine sadece çıkarılması nedeniyle bu seçenek tercih edilir. Aynasız fotoğraf makineleri için en ideal seçenektir. Aynasız fotoğraf makinelerinde sensör önüne neden kızılötesi filtre kullanılmadığı ve full spectrum dönüştürme avantajları için Kızılötesi Fotoğrafçılık için Fotoğraf Makinesi Seçimi sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Avantajları:

  • Bu yöntemin birinci amacı pozlama süresini düşürmektir. bu yöntemle 1/250, 1/125, 1/60 enstantane hızlarıyla pozlama yapmak mümkündür.
  • Uzun pozlama yapılmayacağından tripod ihtiyacını ortadan kaldırır. (Elde çekim mümkündür.)
  • Sadece Low Pass filtre çıkarıldığı, sensör önüne ekstra filtre takılmadığı için 3. seçeneğe göre maliyeti daha düşüktür.
  • Farklı dalga boyu sınırı olan filtreler kullanılabilir. (590nm, 665nm, 720nm, 850nm, Hoya R72, B&W 093, Hoya 25a vb.)

Dezavantajları:

  • Fotoğraf makinelerinde filtre takma zorunluluğu devam ettiğinden, vizörden bakarak kadrajlama olanağı olmamaktadır. Ancak DSLR fotoğraf makinesinin canlı önizleme özelliğini açarak aynasız fotoğraf makinesi gibi davranmasını sağlayabilir, aynasız fotoğraf makineleri de dahil olmak üzere vizörde veya ekranda sensörden gelen kızılötesi görüntü geldiği için müdahale edilmemiş bir makine mantığıyla kadrajlama yapabilirsiniz. Tek fark görüyor olduğunuz görüntünün artık kızılötesi görüntü olmasıdır. Bu durum fotoğrafı çekmeden önce de size nasıl bir fotoğraf çekeceğinize dair bir önizleme sunar.
  • Modifikasyon sonrası fotoğraf makinesi sadece görünür ışıkla değil, kızılötesi ışıkla da fotoğraf çekeceği için artık günlük fotoğraf çekimine uygun olmayacaktır. (Kızılötesi ve UV ışığı bloke eden özel lens filtreleri takılarak bu durum telafi edilebilir.
  • Modifikasyon sonrası fotoğraf makinesinde eğer varsa toz giderme sistemi devre dışı kalır.
  • DSLR Fotoğraf makinelerinin odaklama mekanizmalarının perde odasında olmalarından ve görünür ışık yardımıyla odaklama yapmalarından dolayı kızılötesi filtre takılıyken odaklama yapmayacaktır. Maalesef perde odasına giren görünür ışığı arttırmanın bir yolu yoktur. Fakat filtre takılıyken yukarıda da ayrıntılı şekilde açıkladığım üzere canlı önizleme moduna geçerek, aynasız fotoğraf makinesi gibi davranmasını sağlayarak sorunsuz bir şekilde odaklama yaptırabileceğiniz gibi odaklama hatası olmadan net fotoğraflar üretebilirsiniz. Aynasız fotoğraf makinelerinin ise odaklama referans noktası sensörleri olduğu için odaklamayı sorunsuz bir şekilde yapmaktadırlar.
  • Filtre takılınca makinenin ışık ölçüm mekanizması çok doğru çalışmayacaktır. Sebebi ise ışık ölçüm mekanizmasının görünür ışığa göre hesaplama yapmaya programlanmış olmasıdır. DSLR veya Aynasız Fotoğraf makinelerinde manuel modda çekim yapılması daha uygundur. Diyafram modunda deneme yanılma yöntemiyle pozlama telafisini bularak da çekim yapabilirsiniz.
Kızılötesi Fotoğraf

Equipment: IR modified Nikon D40x, AF-S 18-55mm f/3.5-5.6, Hoya R72 Infrared Filter
Exif: 20mm, f/8, iso100, 1/250 sec.
Location: Goncalı / Denizli / TURKEY

3- Low Pass filtreyi çıkarıp, sadece kızılötesi ışığı geçiren filtre ile değiştirek (Modifikasyon):

Neden tercih edilir?:

Bu seçenek sadece DSLR fotoğraf makineleri için uygulanmaktadır. Bu yüzden aşağıda açıklanacak avantaj ve dezavantaşlar DSLR makineler için geçerlidir. Bu yöntem DSLR fotoğraf makinelerinde hem elde çekim ve vizörden görerek kadraj yapmak için tercih edilmektedir. DSLR makineler için en ideal seçenektir. DSLR fotoğraf makinelerini dönüştürme avantajları için Kızılötesi Fotoğrafçılık için Fotoğraf Makinesi Seçimi sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Avantajları:

  • Kızılötesi filtre takma ihtiyacı ortadan kalktığı için normal çekimler nasıl yapılıyorsa o şekilde çekim yapmaya olanak verir.
  • DSLR fotoğraf makinelerinde modifikasyon esnasında odaklama kalibrasyonu da yapıldığından odaklama sorunları olabilse de büyük ölçüde önüne geçilebilir. Görünür ışıkla nasıl odaklama yapılıyorsa (manuel/otomatik) netleme yine o şekilde yapılabilir. Tabiiki odaklamanın hatasız yapılabilmesi için yukarıda anlattığım gibi canlı önizleme modunda odaklama yaptırmak en iyi sonucu verecektir.
  • Uzun pozlama yapılmayacağından tripod ihtiyacını ortadan kaldırır. (Elde çekim mümkündür.)
  • Lens önünde filtre kullanma zorunluğunu yoktur.
  • Işık ölçüm mekanizması çalıştığından dolayı “pozlama telafisi kullanılması suretiyle” diyafram ya da otomatik modda kullanım olanağı vardır. (Işık ölçüm mekanizması çok doğru çalışmayacaktır. Sebebi ise ışık ölçüm mekanizmasının görünür ışığa göre hesaplama yapmaya programlanmış olmasıdır.)

Dezavantajları:

  • Modifikasyon sonrası fotoğraf makinesi sadece görünür ışıkla değil, kızılötesi ışıkla fotoğraf çekeceği için artık normal fotoğraf çekime uygun olmayacaktır.
  • Modifikasyon sonrası fotoğraf makinesinde eğer varsa toz giderme sistemi devre dışı kalır.
Kızılötesi Fotoğraf

Equipment: 720nm IR modified Nikon D7000, AF-S 18-55MM F/3.5-5.6
Exif: 18mm, f/8, iso200, 1/60sec.
Location: Beyaz Melekler Parkı / Karabağlar / İzmir / TURKEY