Kızılötesi Fotoğrafçılıkta Filtre Seçimi

1- Dalgaboyu Seçimi

Kızılötesi fotoğrafçılıkta filtre seçimi için ilk önce dalga boyu seçimi yapmamız gerekir. Kızılötesi filtreler, kızılötesi ışığı %50 oranında geçirmeye başladıkları dalga boyu sınırına göre sınıflandırılırlar. Piyasada pek çok markaya ait kızılötesi filtre bulunmaktadır.

Yaptığım denemelerde Nikon D800e ve Canon 5D Mark II marka/model fotoğraf makinelerini Hoya R72 kızılötesi filtre kullanarak kızılötesi fotoğraf çekmeye çalıştığımda makineler doğru renk üretememiştir. Sebebi kullandıkları Low Pass filtrenin niteliği olabilir. Kısacası bütün marka/model makineler filtre yardımıyla kızılötesi fotoğraf çekmek için uygun değildirler.

Lens önüne kızılötesi filtre veya kızılötesi çekim için dönüştürülecek makinenize almak istediğiniz Low Pass filtrenin dalga boyunun ne olması gerektiğini anlamanız açısından kızılötesi filtrelerin dalga boyu özelliklerinin çekeceğimiz fotoğraflara ne şekilde etki edeceklerini açıklamaya çalışacağım:

Dalga boylarına göre Kızılötesi Filtreler:

a- Süper Renkli Filtreler

590nm: Daha canlı renkler üretir. Bunun sebebi diğer filtrelere göre daha çok görünür ışık ihtiva etmesidir. Fotoğraflarda ağaç yaprakları altın sarısı, gökyüzü açık mavi renkli görünür. Siyah beyaz fotoğrafçılık için kontrast, daha uzun dalga boyuna sahip filtrelerden daha azdır.

Ne zaman kullanılır: Canlı renkleri olan kızılötesi manzaralar için idealdir. Fotoğraf işleme konusunda en fazla renk esnekliğine izin verir. Ayrıca portre fotoğraflar için de iyi bir seçimdir. Fakat çekilen fotoğraf diğer filtrelere nazaran daha fazla görünür ışık ihtiva ettiğinden, fotoğrafın karakteristik kızılötesi özellikleri daha azdır fakat yine de rüya gibi bir görünüm oluşturur. Diğer filtrelerden daha fazla renk sapmasına neden olarak keskin olmayabilirler. Bunun sebebi kırılma indisleri farklı olan ışık tayflarının daha fazla mevcut olmasıdır.

665nm: İkinci en popüler kızılötesi filtre dalga boyudur. 720nm ile 590nm arasında bir etkiye sahiptir. Fotoğraflarda ağaç yaprakları soluk sarı renkte ve gökyüzü de daha parlak mavi görünecektir. Eğer tek tonlamalı değil de, biraz renkli fotoğraflar üretmek istiyorsanız daha tercih edilebilir bir dalga boyudur. 720nm’den daha canlı renkler üretirler.

Ne zaman kullanılır: Ağaç yapraklarındaki sarı rengin doygunluğu azaltmak suretiyle beyazlık elde edilebilmesi ve alışılagelmiş mavi gökyüzü için en uygun seçenektir. 720nm filtreye benzeyen bir görünüm üretir ancak farklı kameralar ve farklı çekim koşulları altında da daha zengin mavi renk ihtiva ederler. Ayrıca portreler için de iyi bir seçimdir. Çekilen fotoğraf diğer filtrelere nazaran daha fazla görünür ışık ihtiva ettiğinden, fotoğrafın karakteristik kızılötesi özellikleri 590nm den fazla, 650nm den daha azdır. Fakat yine de rüya gibi bir görünüm oluşturur. Diğer filtrelerden daha fazla renk sapmasına neden olarak keskin olmayabilirler. Bunun sebebi kırılma indisleri farklı olan ışık tayflarının daha fazla mevcut olmasıdır. B+W 091 filtresi bu kategoriye girer.

b- Monokrom Filtreler

720nm: Genel kullanım amacına hitap eden en popüler kızılötesi filtre  dalga boyu budur. Görünür ışığın küçük bir kısmını da içerdiği için işleme sonrasında renk tonlaması kısmi olarak vardır. Ayrıca siyah beyaz fotoğrafçılık için iyi bir kontrast sağlar. Hoya R72 ve B+W 092 filtreleri bu kategoriye girerler.

Ne zaman kullanılır: Çektiğiniz fotoğraflarda hafif renk tonlaması istiyorsanız ya da siyah beyaz çekimler yapmak istiyorsanız tercih edilebilir. Fotoğraflarda gökyüzü genellikle koyu mavi görünür. 850nm kadar yüksek kontrast olmasa da, siyah beyaz fotoğrafçılık için biraz daha fazla renk verdiği için 850nm yerine tercih sebebi olabilir.

850nm: Siyah beyaz kızılötesi fotoğrafçılık için en iyi seçimdir. Kamera parlak beyazlar ve belirgin karanlık bölgeler üretir. Fotoğraf makinesinde özel bir beyaz dengesi ayarlandığında çekilen fotoğraf hiçbir işleme işleme tabi tutulmadan saf siyah beyaza yakındır.

Ne zaman kullanılır: En yüksek kontrastlı siyah beyaz fotoğraflar için en iyisidir. Çekilen fotoğraflar geleneksel analog siyah beyaz kızılötesi filmlerle çekilen fotoğrafları andırır. Aynı zamanda adli tıp gibi derin kızılötesi dalga boylarının yararlı olduğu diğer uygulamalar için de iyi bir seçimdir. Çekilen fotoğraflarda ağaçlar bembeyaz, gökyüzü koyu siyah çıkar. İnsan teninde damarlar daha da belirginleşir ve cilt daha pürüzsüz ve kadifemsi çıkar. B+W 093 filtresi bu kategoriye girer.

Kızılötesi fotoğrafçılıkta filtre seçimi: Renk Tonlamalı mı? Tek Tonlamalı (Monochrome) mı olmalı?

En çok ikilemde kalınan konulardan biri 850nm, 720nm gibi tek tonlamalı filtreler mi yoksa süper renkli diye tabir edebileceğimiz 665nm, 590nm filtrelerden birini mi seçmemiz gerektiğidir. Bu tip geniş aralıklı filtreler ile birlikte çekilen fotoğraflarda daha fazla renk aralığı olacaktır. Fotoğraf işleme esnasında bu iki filtre ile çekilen fotoğrafları 720nm görüntüsüne benzetmek için renk doygunluğunu azaltmak (desatürasyon) gibi bir seçeneğimiz vardır. Bu renk yelpazesinin genişliği işlemeye biraz daha esneklik katabilir ve bazı çekim koşullarında standart 720nm filtreden daha iyi renk sonuçları verebilir.

Bazı fotoğraf makineleri 720nm filtre ile çok iyi renk sonuçları üretmeyebilir. Bu nedenle 665nm filtre daha iyi bir seçenek olarak karşımıza çıkar. Bu filtrelerin diğer avantajları ise daha yüksek dalga boylu kızılötesi filtreler ile kullanabilmesidir. Örneğin, 590nm’lik bir dönüştürülmüş fotoğraf makinesi ile 665nm, 720nm, 850nm’lik lens önüne takılan klasik filtreler kullanabilirsiniz. 665nm olarak dönüştürülmüş bir makinede ise 720nm ve 850nm klasik filtre kullanabilirsiniz.

Kızılötesi Fotoğrafçılıkta Filtre Seçimi için 590nm ve 665nm filtrelerin Avantaj ve Dezavantajları:

Bu iki filtrenin dezavantajı ise siyah beyaz kızılötesi fotoğrafçılık için daha az kontrasta sahip olmalarıdır. Diğer bir dezavantaj ise kameraların 590nm ve 665nm filtreler ile dönüştürülmüş makinelerde beyaz dengesi ayarlanmasının daha zor olmasıdır. Ayrıca bu filtreler, kamera modeli ve çekim koşullarına bağlı olarak farklı ve öngörülemez sonuçlar doğurabilir. Şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki 665nm ile çekilmiş fotoğraflar 720nm ye göre işlenmeleri daha karmaşık olmaktadır. Dikkat edilmesi gereken bir diğer husus 590nm ve 665nm filtrelerin, 720 ve 850nm filtrelerden biraz daha az keskin olabilmesi. Daha geniş bir ışık spektrumuna izin verdiklerinden, daha fazla renk sapması ve biraz yumuşak odaklanma söz konusudur. Özetle 720nm ve 850nm filtreler ile çekilen fotoğraflar daha keskindir.

Kızılötesi fotoğrafçılıkta filtre seçimi konusunun daha iyi anlaşılabilmesi için isimleri sayılan filtrelerin ışık geçirgenlik grafiklerini incelemenizi tavsiye ederim.

Hoya R72’nin Kızılötesi Işık Geçirgenlik Grafiği:

B+W 093 filtrenin kızılötesi ışığı %50 oranında geçirmeye başladığı dalga boyu sınırı 830nm, B+W 092 filtrenin 720nm, B+W 091 filtrenin ise 630nm dolaylarındadır. B+W 093 filtre ile çekilmiş fotoğraflarda bitkiler daha beyaz çıkar ve kontrast diğerlerine göre daha fazladır.

B+W marka kızılötesi filtrelerin ışık geçirgenlik grafikleri:

Karşılaştırma olması açısından Hoya R72 ve B+W 093 ile çekilmiş fotoğraflar:

Bu fotoğraflardan da anlaşılacağı üzere B+W 093 filtre daha yüksek dalga boyundan itibaren kızılötesi ışık geçirdiğinden (850nm) tek renk tonlamalı fotoğraf üretmiştir. Eğer siyah beyaz fotoğrafçılığa ilginiz varsa 850nm dalga boyu filtreler sizin için iyi bir alternatif olabilir.

2- Marka Seçimi

Kızılötesi fotoğrafçılıkta filtre seçimi için marka seçimi de diğer önemli bir husustur. Bu alanda en popüler kızılötesi filtre Hoya R72’dir. Kızılötesi ışığı %50 oranında geçirmeye başladığı sınır 720nm dolayındadır. Görünen ışığın çok az bir kısmını da geçirdiği için değişik renk tonları elde edebilmek mümkündür. Gerek kullandıkları cam materyali Schott Glass (Almanya) firması tarafından üretilmesi, gerek cam malzeme üzerinde kullandıkları özel kaplama teknikleriyle daha yüksek geçirgenliğe ve daha az yansımaya sahip olmalarından dolayı B+W markası tercih sebebiniz olmalıdır. Benim de Hoya R72 tercih etmemin sebebi ise B+W marka kızılötesi filtrelerinin maalesef Türkiye’de satılmamasıdır.

Bahsetmek istediğim bir başka marka ise Zomei marka kızılötesi filtreleridir. İlk başlarda Çin üretimi optik ürünlere olan güvenim sıfır iken bu marka ile çekilmiş kızılötesi bir çalışmayı fotoğraf paylaşım alanlarında gördüm ve sonucu gayet başarılı buldum. Ardından uluslararası e-ticaretin yükselen trendi Aliexpress.com aracılığı ile bu filtrenin 720nm versiyonundan bir adet sipariş verdim. Ürün elime geçtiğinde ise full spectrum olarak dönüştürülmüş bir adet Sony Nex-3 ile Hoya R72 filtre ile kıyaslamalı deneme çekimlerini yaptım. Şaşırtıcı derecede sonuçlar çok benzer idi. Bu ürünü fiyat avantajından dolayı kızılötesi fotoğrafçılıkta filtre seçimi için tercih edebilirsiniz. Bu yazıyı yazarken güncel fiyat olarak her iki filtrede de 77mm çapında mukayese edecek olursak, Zomei filtre Hoya R72 filtreden 1/6 oranında daha ucuzdu.

İşte karşılaştırmalı çekimler. Sol kısımdaki fotoğraflar Zomei marka, Sağ taraftaki fotoğraflar Hoya marka filtre ile çekilmişlerdir.

 

İşlenmemiş RAW fotmattan direkt JPG formata dönüştürülmüş sonuçlar:

İşlenmiş sonuçlar: