Polarize, UV ve ND Filtreler ve Kızılötesi Fotoğrafçılıkta Kullanılmaları

Fotoğrafçılıkta filtreler ve bu filtrelerin kızılötesi fotoğraflara etkileri

Fotoğrafçılıkta filtreler kuşkusuz en popüler ekipmanların başında gelmektedirler. Çektiğimiz fotoğraflara ayrı bir tat vermek için kullandığımız filtrelerin kızılötesi ışık altında nasıl performans gösterdiklerini ve kızılötesi fotoğraflara ne gibi etkileri olduğunu merak edenler için Polarize, ND ve UV filtreleri test ettim.

Polarize Filtre

Polarize filtreler fotoğrafçılıkta iki ana amaç için kullanılır. Birincisi durgun su birikintilerinin veya cam gibi nesnelerin yüzey yansımalarını filtrelemek, ikincisi ise Manzara fotoğrafçılığında gökyüzünü koyulaştırmak içindir. Polarize filtre kullanılarak çekilmiş olan fotoğraflarda en başta göze çarpan etki renk doygunluğunun ve kontrastın daha da artmış olması ve buna bağlı olarak daha güzel görünmesidir. Işık kaynağından yayılan ışınların objektifin görüş pozisyonuna yaptığı açı 90° iken etkisi en üst düzeye çıkar. Güneşli bir havada güneşi arkanıza alıp pozlama yaparsanız etkisi çok az olur.

Kızılötesi Fotoğrafçılıkta etkisi: Polarize filtreler görünür ışık altında gösterdikleri performansı kızılötesi ışık altında da gösterirler. Genel olarak fotoğrafa etkileri kontrast kazandırmaktan çok su ve cam gibi yansıtıcılığı yüksek yerlerden gelen ışıkları polarize etmeleridir. Bazı optik cam şirketleri özel kızılötesi polarize filtreleri üretir. Oldukça pahalı olmalarına rağmen kızılötesi ışık altındaki performansları çok iyidir.

Özel bir kızılötesi polarize filtre için yüksek meblağlarda harcama yapmak yerine kızılötesi ışık altında yeterli performans gösterebilme ihtimalleri oldukça yüksek olacağından halihazırda sahip olduğunuz polarize filtreleri test edebilirsiniz.

NOT: Kızılötesi Fotoğrafçılıkta filtreler konusu hakkında fikir vereceğini düşünerek aşağıya çeşitli filtrelerin kızılötesi fotoğraflara olan etkilerinin karşılaştırmalı örnekleri eklenmiştir. Sol tarafa eklenmiş olan fotoğraflar filtre kullanılarak çekilmiş olan fotoğraflardır.




ND Filtre

Bu filtrelerin kullanılma amaçları uzun pozlama yapmaya izin vermeyecek kadar çok ışıklı ortamlarda ışık şiddetinin düşürülerek uzun pozlama yapmaya imkân vermesidir. ND filtreler üzerine düşen ışığın şiddetini geçirgenlik değerlerine göre görünür ışık tayfının tüm dalga boylarında eşit olarak düşürecek şekilde tasarlanırlar.

fotoğrafçılıkta filtreler

Çeşitli yoğunluk derecelerine ait ND filtrelerin ışık geçirgenlik grafiği.

Kızılötesi Fotoğrafçılıkta etkisi: Kabiliyetleri görünür ışığın yanında kızılötesi ışık tayfını da kapsar. Bu sebepten dolayı ND filtreler kızılötesi fotoğrafçılık için de kullanılabilir. Tek fark, kızılötesi ışık bandının şiddetini görünür ışık bandından farklı olarak düşüreceğinden ND filtrelerin yoğunluk dereceleri kızılötesi ışık altında farklı olacaktır. Örnek olarak Görünür ışıkta 3.0 optik yoğunluklu 10 poz düşürücü ND filtre üzerine düşen görünür ışığın binde birini geçirir. Ama kızılötesi ışık altında optik yoğunluğu 2.7, kızılötesi ışık geçirgenlik oranı binde iki olan 9 poz düşürücü bir ND filtre gibi davranabilir.

UV Filtre

UV filtreler 200nm ile 385nm arasındaki UV ışık tayfında etkili olduklarından kızılötesi fotoğrafçılık için hiç bir etkisi yoktur. İşlevi objektifi korumaktan öteye geçmez. Makineye ulaşan ışığın UV ışık tayfı, UV filtre ile filtrelenmemiş olsa bile makinenin içine takılmış olan kızılötesi filtre UV ışık tayfını filtreleyeceği ve çekilen fotoğrafa hiç bir etkisi olmayacağı için UV filtrenin kızılötesi fotoğrafçılık için hiç bir işlevi yoktur.

uv filtre geçirgenlik grafiği

UV filtrelerin ışık geçirgenlik grafiği.

Bitkiler Kızılötesi Fotoğraflarda Neden Beyaz Görünür?

Karşılaşacağınız kızılötesi fotoğraflarda ilk olarak gözünüze çarpacak şey ağaçların bembeyaz görünmeleri ve fotoğrafın bütününe yansıyan sıra dışılık olacaktır. Kızılötesi fotoğraflara o eşsiz güzelliklerini yansıtan temel unsurlardan biri hiç şüphesiz üzerine kar yağmış gibi görülen bembeyaz ağaçlardır. İster yazın isterseniz kışın kızılötesi fotoğraf çekin, istisnasız yapılarında klorofil içeren tüm yapraklı bitkiler fotoğraflarda bembeyaz bir görünüme kavuşacaklardır. Zaten beni ve bir çok fotoğrafçıyı da kendine çeken gizemli büyü, ağaçların bembeyaz görünmelerinden kaynaklanmaktadır. Bitkiler kızılötesi fotoğraflarda neden beyaz görünmektedirler? Elbette bunun cevabı bitkilerin gizli dünyasında saklı.

Bitkilerin büyük çoğunluğunun fotosentez sonucunda besin ürettiklerini biliyoruz. Fotosentez; kloroplastlarında klorofil taşıyan canlılarda ışık enerjisi kullanılarak organik bileşiklerin üretilmesi olayıdır. Bitkilerde bulunan klorofil, beş çeşit olup, bunlar a,b,c,d ve f şeklinde adlandırılır. Damarlı yeşil bitkilerde klorofil a ve b 1/3 oranında bulunur. Diğer klorofiller bu bitkilerde bulunsa bile çok az veya eser miktarlardadır. Aşağıdaki grafikten de anlaşılacağı üzere a ve b tipi klorofiller tarafından Mor – Mavi (400nm – 490nm) ve Turuncu – Kırmızı (630nm – 700nm) en çok emilen ışık tayflarıdır. Cyan-Yeşil-Sarı (490nm-630nm) bölgesinin ise tamamına yakını kullanılmayıp bitkiler tarafından yansıtılırlar. Elbette sadece Yeşil değil, Ultraviyole (300nm altı) ve Kızılötesi ışık da (700nm üstü) kullanılmayıp yansıtılmaktadırlar. Bitkilerin yeşil görünmesinin temel sebebi insan gözünün yansıtılan ışık tayfları arasından sadece yeşil renge hassas olmasıdır. Üzerlerine düşen kızılötesi ışık tayfının tamamını yansıttıkları için bitkiler kızılötesi fotoğraflarda beyaz olarak görünürler.

Bitkiler Kızılötesi Fotoğraflarda beyaz görünür

Bu bilgiler doğrultusunda bitkiler yeşi ışıkta ve kızılötesi ışıkta fotosentez yapamazlar sonucu ortaya çıkıyor. Bunun tersine bitkiler mor-mavi ve turuncu-kırmızı ışık altında daha sağlıklı fotosentez yapabilirler.

Bitkiler Kızılötesi Fotoğraflarda nasıl görünür karşılaştırmalı fotoğraf:

Kızılötesi
Görünür ışık

İğne yapraklı ağaçlar kızılötesi fotoğraflarda yine beyaz görünmelerine rağmen geniş yapraklı ağaçlar kadar hoş bir etki bırakmamaktadırlar. Kızılötesi fotoğraf çekerken Çınar, Meşe, Kayın, Gürgen, Dişbudak, Kızılağaç, Akçaağaç, Kavak, Ihlamur, Kestane gibi geniş yapraklı ağaçları kadrajnıza alırsanız kızılötesi fotoğraflarınızda o bilindik beyaz ağaç etkisi çok daha iyi olacaktır. Geniş yapraklı ağaçlar bembeyaz bir hale bürününce ortaya gayet güzel görüntüler çıkıyor. Bir parkta çektiğim gelişi güzel bir fotoğraf bunun en güzel kanıtı niteliğindedir:

kızılötesi fotoğraf

Equipment: Nikon D700, AF 20mm f/2.8D, Hoya R72 Infrared Filter
Exif: 20mm, f/8, iso100, 10sec.
Location: Çamlık / Denizli / TURKEY